جمعه ؛ 02 آذر 1403 هشت گروه مقاومت عراقی با صدور بیانیه مشترکی حضور نظامیان آمریکایی در کشورشان را اشغالگری خواندند و بر ادامه مقاومت تا خروج کامل آنان از عراق تأکید کردند. این بیانیه زمانی منتشر شد که آمریکا در حال جابه‌جایی نظامیانش در عراق است و فضای سیاسی این کشور درگیر تشکیل دولت جدید بغداد است. به‌منظور بررسی تأثیرات و پیامدهای بیانیه گروههای مقاومت عراقی بر رخدادهای سیاسی نظامی این کشور گفت‌وگویی با دکتر "سعدالله زارعی" کارشناس تحولات غرب آسیا انجام دادیم.
محورهای مهم این مصاحبه:
- پیام گروههای عراقی این است که مصوبه پارلمان عراق که حدود دوماه قبل به تصویب رسید، مشمول گذر زمان نمی‌شود و گذر زمان ماهیت مصوبه پارلمان (خروج نظامیان آمریکایی از عراق) را دستخوش تغییر نخواهد کرد.
- بیانیه گروههای مقاومت عراقی ارتباط مستقیمی با تشکیل دولت جدید بغداد ندارد منتها فضایی که این بیانیه به تصویر می‌کشد، فضای عدم اعتماد به آمریکاست.
- جابه‌جایی اخیری که آمریکا در صحنه نظامی عراق انجام داده است، در راستای کاهش حضور نظامی این کشور در عراق نیست بلکه به‌نوعی در مسیر توسعه و عملیاتی‌ترشدن نظامیان آمریکا در عراق است.
- آمریکایی‌ها نقطه تجمیع نظامیانشان را در حساس‌ترین نقطه عراق یعنی در غرب این کشور و در استان الانبار قرار دادند که پایگاه عین‌الاسد در آنجاست. حساسیت پایگاه عین‌الاسد به‌دلیل نزدیکی این پایگاه به مرزهای مشترک سوریه و عراق است.
- ممکن است اقدامات گذشته آمریکایی‌ها در «حملات محدود» در عراق ادامه پیدا کند ولی پیش‌بینی اقدامات گسترده‌تر به‌نظرم با نیاز آمریکایی‌ها به آرامش خیلی سازگار نیست.
- انجام کودتا در عراق با این میزان از قدرت عملاً امکان‌پذیر نیست البته از آنجایی که آمریکایی‌ها گاه و بیگاه دست به کارهای خام می‌زنند، احتمال اینکه آنان بخواهند از شیوه کودتا استفاده بکنند، وجود دارد اما احتمال موفقیت کودتای آمریکایی در عراق در حد صفر است.
متن مصاحبه سعدالله زارعی به‌صورت کامل در زیر می‌آید:
تسنیم: هشت گروه مقاومت در عراق به‌تازگی بیانیه مشترکی علیه حضور نظامیان آمریکایی در این کشور صادر کردند، به‌نظر شما پیام این بیانیه چیست؟
زارعی: پیام گروههای عراقی این است که مصوبه پارلمان عراق که حدود دوماه قبل به تصویب رسید، مشمول گذر زمان نمی‌شود و گذر زمان ماهیت مصوبه پارلمان (خروج نظامیان آمریکایی از عراق) را دستخوش تغییر نخواهد کرد و باید آمریکایی‌ها متوجه شده باشند که این مصوبه یک مصوبه تزیینی نیست و باید به آن تن بدهند و اگر به مصوبه پارلمان عراق تن ندهند، باید به عواقبی تن بدهند که برایشان هزینه‌های زیادی در بر خواهد داشت.
تسنیم: شما می‌دانید که آمریکا درحال جابه‌جایی نظامیانش در عراق است و به‌تازگی سامانه موشکی پاتریوت را در این کشور نصب کرده است، تحلیل گروههای مقاومت و برخی سیاستمداران عراقی این است که آمریکایی‌ها نمی‌خواهند نظامیانشان را از عراق خارج کنند، به‌نظر شما بیانیه مشترک گروههای مقاومت عراقی چه تأثیری بر تحولات نظامی امنیتی در داخل عراق به‌جای خواهد گذاشت؟
زارعی: همان‌طوری‌که در عراق این استنباط به وجود آمده، جابه‌جایی اخیری که آمریکا در صحنه نظامی عراق انجام داده است، در راستای کاهش حضور نظامی این کشور در عراق نیست بلکه به‌نوعی در مسیر توسعه و عملیاتی‌ترشدن نظامیان آمریکا در عراق است، از نشانه‌های بزرگش این است، آمریکا در جاهایی مثل شمال بغداد که اهمیت چندانی نداشته نظامیان خود را از آنجا به مکان دیگری انتقال داده است یا نظامیانی را که در پایگاه «کی وان» بودند، جابه‌جا کردند، آمریکایی‌ها نقطه تجمیع نظامیانشان را در حساس‌ترین نقطه عراق یعنی در غرب این کشور و در استان الانبار قرار دادند که پایگاه عین الاسد در آنجاست. حساسیت پایگاه عین الاسد به‌دلیل نزدیکی این پایگاه به مرزهای مشترک سوریه و عراق است و این نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها روی تعاملات منطقه‌ای مخصوصاً تعاملات در حوزه نظامی امنیتی این کشور حساس هستند و نمی‌خواهند ارتباط امنیتی مطمئنی بین عراق و سوریه برقرار شود،این نشان‌دهنده مخاطرات آینده برای عراق، سوریه و منطقه است، به همین دلیل، بیانیه اخیر گروههای مقاومت عراقی بسیار مسئولانه و قابل تأمل بود. حال سؤال این است که؛ آیا آمریکایی‌ها متوجه خطرناک بودن شرایط می‌شوند یا خیر؟ اگرمتوجه بشوند، بایستی یک تجدید نظری درباره برنامه‌های روزانه خود در عراق داشته باشند در غیر این صورت حتماً با مشکلاتی مواجه خواهند شد.
تسنیم: برخی سیاستمداران و رسانه‌های عراقی مطرح کرده‌اند امکان درگیری آمریکا با گروههای مقاومت زیاد است، نظر شما در این زمینه چیست؟
زارعی : آمریکایی‌ها برای حضور نظامی خود در عراق نیازمند کاهش فضای تنش در این کشور هستند تا بتوانند نظامیانشان را در عراق تثبیت کنند، به همین دلیل، بنده تصور نمی‌کنم طی روزها و هفته‌های آینده شاهد درگیری گسترده‌ای ازسوی نظامیان آمریکایی علیه مقرها و پایگاه‌های حشد شعبی باشیم البته ممکن است اقدامات گذشته آمریکایی‌ها در حملات محدود ادامه پیدا کند ولی پیش‌بینی اقدامات گسترده‌تر به‌نظرم با نیاز آمریکایی‌ها به آرامش خیلی سازگار نیست.
تسنیم: شما می‌دانید عدنان الزرفی در حال تشکیل دولت جدید عراق است و بسیاری از گروههای سیاسی شیعی مخالف نخست وزیری او هستند، گروههای سیاسی اهل‌تسنن و کردها نیز با الزرفی همراهی ندارند، بیانیه گروههای مقاومت عراقی چه‌تأثیری بر تشکیل دولت جدید بغداد به‌جای خواهد گذاشت؟
زارعی: واکنش گروههای عراقی به دخالت‌های آمریکا در امور امنیتی و سیاسی عراق است و عدنان الزرفی متهم است که از سوی آمریکا حمایت می‌شود البته الزرفی تلاش کرده این اتهامات را رد کند. به‌نظرم، بیانیه گروههای مقاومت عراقی ارتباط مستقیمی با تشکیل دولت جدید بغداد ندارد منتها فضایی که این بیانیه به‌تصویر می‌کشد، فضای عدم اعتماد به آمریکاست. چنانچه الزرفی تحت تأثیر واشنگتن باشد، بدیهی است این به‌نفع او تمام نمی‌شود.
تسنیم: به‌نظر شما تحولات عراق به چه سمت و سویی در حال حرکت است و روزهای آینده باید منتظر چه رخدادهایی در این کشور باشیم؟
زارعی: به‌خلاف نظر برخی کارشناسان و بعضی از مسئولان سیاسی در عراق و منطقه که از روند تحولات این کشور ابراز نگرانی کرده‌اند، بنده معتقدم شرایط عراق به‌سمت تثبیت بیشتر و دولت قدرتمند حرکت استو نباید فراموش کنیم که تجربه مردم‌سالاری در عراق فقط یک تجربه 16ساله است، آن هم 16 سال در کشوری که در دوره‌ای در فاصله سالهای 2003 تا 2011 در اشغال آمریکا بود، همین طور، تجربه 16سالهای که توأمان با ماجرای بسیار حساس و پرمخاطره سیطره داعش بر مناطق غرب و مرکزی عراق بود، همچنین یک تجربه 16ساله مردم‌سالاری در وسط بحران امنیتی و نظامی است. عراق توانسته است اشغال نظامی آمریکا و داعش را پشت‌سر بگذارد، انتخابات برگزار کند و در طول این مدت گروههای عراقی ائتلاف‌های زیادی تشکیل داده و توانسته‌اند دولت ائتلافی تشکیل دهند. اینها نشان‌دهنده قدرت و وضعیت باثبات در عراق است. بعضی‌ها اینها را نمی‌بینند و با هرحادثه‌ای خیال می‌کنند عراق از دست رفته یا دچار بحران و از این قبیل مسائل شده است. بنده فکر می‌کنم ما هرچه جلوتر آمدیم، ثبات و قدرت بیشتری را در عراق شاهد بودیم و در آینده همین روند نیز ادامه خواهد یافت.
تسنیم: به‌عنوان آخرین سؤال، در برخی محافل سیاسی رسانه‌ای عراق احتمال انجام کودتای نظامی در این کشور ازسوی آمریکا مطرح شده است، نظر شما در این زمینه چیست؟
زارعی: سابقه شرارت آمریکا به‌گونه‌ای است که احتمال هراقدامی از سوی واشنگتن علیه یک کشور وجود دارد. ولی اگر بخواهیم وضعیت کودتا را در عراق به‌لحاظ امکان اجرایی شدن مورد بررسی قرار بدهیم، باید بگویم کودتا معمولاً در کشورهایی مؤثر واقع می‌شود که آن کشور دارای یک نظام سیاسی متمرکز باشد، به‌گونه‌ای که تمام وجوه قدرت در یک نقطه و یا در یک شخص به‌نوعی تمرکز پیدا کند، در چنین حالتی وقتی علیه آن نقطه مرکزی اقدامی صورت بگیرد، بقیه سیستم منفعل می‌شود و عملاً فرد جدیدی به‌جای فرد قبلی می‌نشیند و آن سیستم خودش را با فرد جدید هماهنگ می‌کند اما در کشورهایی که قدرت تمرکز ندارد و در بخش‌های مختلف توزیع شده است، امکان انجام کودتا در چنین کشوری به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. در عراق زمان صدام و حاکمیت حزب بعث، امکان کودتا وجود داشت اما در عراق امروز، یک پارلمان نسبتاً قدرتمندی وجود دارد، یک نیروی نظامی نسبتاً قدرتمند و متکثری وجود دارد و مرجعیت سیاسی فعال دارد، در حالی که در زمان صدام مراجع در حاشیه بودند. احزاب و گروههای سیاسی امروزه در عراق هرکدام بخشی از قدرت را تشکیل می‌دهند و هریک به‌عنوان یک مانع در برابر کودتا عمل می‌کنند و توده‌های مردمی که اساساً نمی‌خواهند کشورشان در سیطره قدرت بیگانه باشد، امکان اینکه با اقدام نظامی در یک نقطه بتوان کل این سیستم غیرمتمرکز و قدرت توزیع‌شده را از بین برد، نیست.
نکته دیگری که گاهی اوقات از چشم‌ها دور می‌ماند این است که در گذشته عراق بود با یک قدرت به‌نام حزب بعث، بقیه قدرت‌های ملی و داخلی در نقطه مقابل این قدرت قرار داشتند و به‌صورت انفعالی عمل می‌کردند. امروز آن قدرت، به چندین قدرت تبدیل شده است و با همدیگر تعامل و همکاری دارند، مثلاً مرجعیتی که در گذشته منفعل بود امروز فعال است و به‌صورت یک مانع در برابر کودتا عمل می‌کند. احزاب سیاسی عراق به‌عنوان مانع در برابر کودتا قرار دارند. این احزاب در گذشته اصولاً در داخل عراق نبودند و در خارج مستقر بودند. قومیت‌ها در گذشته همکاری با صدام نداشتند ولی امروز آنها با دولت مرکزی دقیقاً همکاری دارند و بخشی از حکومت مرکزی را تشکیل می‌دهند. کشورهای همسایه عراق مثل ایران، ترکیه و سوریه در گذشته مخالفت کودتا در بغداد نبودند اما امروز تمام کشورهای منطقه به‌صورت یکپارچه مخالف کودتا در عراق هستند لذا مجموعه اینها از عراق امروز یک کشور قدرتمند ساخته است، به‌خلاف گذشته که عراق ضعیف بود و فقط یک قدرت به‌نام حزب بعث داشت، امروز ده‌ها عنصر قدرت دارد، بنابراین، انجام کودتا در چنین کشوری با این میزان از قدرت عملاً امکان‌پذیر نیست البته از آنجایی که آمریکایی‌ها گاه و بیگاه دست به کارهای خام می‌زنند، احتمال اینکه آنان بخواهند از شیوه کودتا استفاده بکنند، وجود دارد اما احتمال موفقیت کودتای آمریکایی در عراق در حد صفر است.
تسنیم: از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم.
زارعی: خواهش می‌کنم، موفق باشید.
گفت‌وگو از عباس سیدمیرجمکرانی
ارسال نظرات